برخی از خودروها در کشور ما ارزشی برابر با یک آپارتمان یا زمین را خواهند داشت. در این شرایط ارزش گذاری خودرو بسیار اهمیت پیدا میکند و خریدوفروش خودرو در بازار دست دوم نیز بسیار پررونق و پرطرفدار خواهد بود. به طورمعمول شما هر خودرویی را که خریداری کنید، بعد از چند سال استفاده از خودرو می توانید آن را به فرد دیگری به قیمت پایین تر بفروشید. به جرأت می شود گفت در کشورهایی که خودرو از ارزش پولی بالایی برخوردار می باشد، اغلب برای خودروهای دست دوم نیز مشتری به میزان کافی در بازار وجود دارد؛ بنابراین نگران فروش خودروی دست دوم خود نباشید. اکنون مسئله اینجاست که هر خودرو پس از چند سال استفاده، به چه قیمتی و چند درصد از قیمت نمونه صفرکیلومتر فروخته خواهد شد؛ یعنی افت قیمت در این خودروها با چه فرمولی محاسبه می شود،. این همان چیزی است که به عنوان فرمول محاسبه افت قیمت خودرو از آن یاد می کنند.
راهنمای کامل و حرفه ای محاسبه استهلاک و کاهش ارزش خودرو در بازار و بیمه
یکی از مهم ترین عوامل مؤثر در تصمیم گیری برای خرید یا فروش خودرو، مسئله افت قیمت آن است. افت قیمت خودرو یعنی کاهش ارزش آن نسبت به قیمت اولیه، که ممکن است به دلیل گذر زمان، کارکرد، تصادف، یا حتی تغییر شرایط بازار رخ دهد. این موضوع به ویژه در بازار ایران، با نوسانات قیمت ارز، ممنوعیت واردات و شرایط خاص اقتصادی، اهمیت دوچندانی دارد. افت قیمت هم در معاملات بازار آزاد و هم در ارزیابی بیمه ای و محاکم قضایی اهمیت دارد و فرمول های خاص خود را دارد.
انواع افت قیمت خودرو
افت قیمت در ایران به صورت کلی به چهار دسته تقسیم می شود
- افت قیمت زمانی یا استهلاک طبیعی
- افت قیمت ناشی از کارکرد (کیلومتر طی شده)
- افت قیمت ناشی از تصادف، رنگ و تعویض قطعات
- افت قیمت شرکتی یا ناشی از تغییر مدل و نسل
هرکدام از این موارد به طور مستقل قابل محاسبه هستند، اما در اکثر موارد ترکیبی از این عوامل موجب کاهش قیمت خودرو می شود.
افت قیمت زمانی (استهلاک طبیعی)
در این نوع، خودرو صرفاً به دلیل گذر زمان و کهنه شدن مدل، دچار افت قیمت می شود؛ حتی اگر کارکرد بسیار پایین و بی نقص باشد.
میزان افت قیمت سالانه (در شرایط عادی بازار): سال اول: ۱۵ تا ۲۰ درصدT سال دوم: ۱۰ تا ۱۵ درصدT سال سوم: ۸ تا ۱۰ درصدT سال چهارم و بعد از آن: ۵ تا ۸ درصد سالانه
این درصدها در خودروهای داخلی و خارجی متفاوت اند: خودروهای وارداتی معمولاً افت قیمت کمتری دارند اما خودروهای چینی و مونتاژی افت قیمت بیشتری را تجربه می کنند، مخصوصاً بعد از توقف تولید یا خدمات.
افت قیمت ناشی از کارکرد
کارکرد زیاد خودرو یکی از اصلی ترین عوامل افت قیمت است.
- تا ۲۰,۰۰۰ کیلومتر در سال اول: افت قیمت خفیف
- بین ۲۰,۰۰۰ تا ۵۰,۰۰۰ کیلومتر: افت متوسط
- بالای ۵۰,۰۰۰ کیلومتر: افت محسوس
- بالای ۱۰۰,۰۰۰ کیلومتر: افت شدید (به ویژه در خودروهای داخلی)
مثال: اگر خودرویی صفر با قیمت ۱ میلیارد تومان خریداری شده و پس از ۲ سال، ۷۰,۰۰۰ کیلومتر کار کرده باشد، حدود ۱۵ تا ۲۵ درصد افت قیمت اضافه نسبت به استهلاک زمانی خواهد داشت.
افت قیمت ناشی از تصادف، رنگ و تعویض قطعات
بیشترین حساسیت خریداران خودرو در بازار ایران، روی تصادفی بودن خودروست. افت قیمت در این حالت توسط کارشناسان رسمی خودرو یا کارشناسان دادگستری تعیین می شود.
عوامل مؤثر در افت قیمت پس از تصادف:
- رنگ شدگی قسمت های ظاهری: هر قطعه (مثل گلگیر، درب، کاپوت): بین ۳ تا ۵ درصد افت قیمت
- تعویض قطعه: قطعه تعویضی رنگ شده: ۵ تا ۸ درصدقطعه تعویضی بدون رنگ (فابریک): ۴ تا ۶ درصد
- آسیب به شاسی یا ستون ها: افت شدید بین ۱۵ تا ۳۰ درصد
- باز شدن ایربگ: بین ۱۰ تا ۲۰ درصد افت قیمت
توجه: در خودروی لوکس یا وارداتی، درصدهای بالا ممکن است دو برابر شوند، چون قطعات گران تر و حساس تر هستند.
افت قیمت ناشی از تغییر نسل یا توقف تولید
در بازار ایران، هر زمان که تولید یک مدل خاص متوقف می شود یا نسل جدید وارد بازار می شود، مدل قبلی با افت قیمت بیشتری مواجه می شود.
نمونه های معروف: پژو ۲۰۶ تیپ ۵ پس از کاهش تولید، افت قیمت تدریجی تجربه کرد. همچنین رنو تندر ۹۰ پس از توقف واردات و تحریم قطعات، افت ناگهانی نداشت ولی در زمان کمبود قطعه، قیمت تعمیرات بالا رفت و در نتیجه افت ارزش پیدا کرد.
روش های محاسبه افت قیمت خودرو
روش عرف بازار: رایج ترین روش در خرید و فروش بین مردمبر پایه قیمت روز مدل مشابه در بازار، با لحاظ کارکرد و وضعیت بدنه
روش کارشناسی رسمی: کارشناس رسمی دادگستری خودرو از فرمول های استاندارد استفاده می کند که شامل درصد افت به ازای هر پارامتر است.
روش بیمه ای (در خسارت های جانی و مالی): در بیمه بدنه، افت قیمت فقط در برخی قراردادها پوشش داده می شود. در بیمه شخص ثالث، فقط در صورت اثبات توسط دادگاه یا کارشناس رسمی پرداخت می شود.
محاسبه افت قیمت خودرو کارکرده، چالشی بزرگ برای فروش خودرو است
محاسبه افت قیمت خودرو پس از چند سال کارکرد، مسئله نسبتا دشواری است و به مهارت، تجربه،کارشناسی و فرمول محاسبه افت قیمت خودرو دارد. همچنین درصورتی که خودرو دارای آسیب های جدی مثل مشکلات فنی یا تصادف باشد مسئله قیمت گذاری کاملاً متفاوت خواهد بود؛ بنابراین باید برای فروش خودرو، کارشناسی در مورد افت قیمت خودرو انجام پذیرد تا فروشنده و خریدار دچار ضرر نشوند.
- خرید اقساطی خودرو
جمع بندی نهایی
افت قیمت خودرو در ایران ترکیبی از استهلاک زمانی، کارکرد، تصادف، شرایط بازار و حتی مسائل سیاسی و اقتصادی است.برای هر خودرو، افت قیمت خاصی قابل محاسبه است و نمی توان یک عدد ثابت تعیین کرد.اما با بررسی علمی و کارشناسی، می توان میزان آن را به دقت تخمین زد.